33 ΑΙΩΝΕΣ ΤΩΝ ΕΠΙΣΗΜΩΝ ΑΓΩΝΩΝ

ΣΕ ΑΡΧΑΙΑ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΑΔΑ

 Επίσημα οι πρώτες αγωνιστικές εκδηλώσεις έχουν καταγραφεί το 1251 π.Χ στη Νεμέα προς τιμή του Νεμείου Διός. Η πιστοποίηση της επισημότητας των Αγώνων οριοθετείται από την ετήσια μορφή τους, τον μόνιμο φορέα διοργάνωσής τους, την ύπαρξη Ελλανοδικών (κριτών) την αναγγελία των κανονισμών τέλεσής τους, την προπαρασκευή και επιλογή (πρόκριση) των Αθλητών, την αναγγελία των αποτελεσμάτων και την βράβευση των νικητών.

          Λογικά τα Νέμεα (ή Νέμεια) θα έπρεπε να είναι περισσότερο αναγνωρισμένα από τα παρακείμενα Ολύμπια, αλλά η διαμάχη της Ολυμπίας με την γειτονική Πίσσα, η αντιπαλότητα στη διοργάνωση επί 300 – 400 χρόνια π.Χ και η προσπάθεια – ως εκ τούτου – βελτίωσης των Αγώνων, έφεραν τις αγωνιστικές εκδηλώσεις προς τιμή του Ολυμπίου Διός, σε ανώτερη θέση από τις αντίστοιχες προς τιμή του Νεμείου Διός.

          Όμως σήμερα αναγνωρίζεται ότι οι πρώτοι Αθλητικοί Αγώνες στον κόσμο άρχισαν το 1251 και φέτος εορτάζουμε τα 3.265 χρόνια από την έναρξή τους. Για την Αρχαία Ολυμπία βεβαιωμένα γνωρίζουμε ότι άρχισαν το 884 π.Χ, ενώ η καταγραφή τους άρχισε το 776 π.Χ με πρώτο Ολυμπιονίκη τον σπρίντερ Κόροιβο.

          Στο site της ΕΣΟΑ (www.hoa.gr), δηλαδή των Ελλήνων Olympians, του επίσημου οργάνου των Αθλητών της Ελληνικής και Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής δημοσιεύεται με τίτλο «ΑΡΧΑΙΟΙ ΟΛΥΜΠΙΟΝΙΚΕΣ» ο πίνακας με τους 100 πλέον διάσημους εξ αυτών. Είναι μια υπεύθυνη επιλογή, του Γεν. Γραμματέα της ΕΣΟΑ Γιώργου Λιβέρη, από τους 3.000 περίπου Αρχαίους Ολυμπιονίκες, από τους οποίους οι 600 είχαν και ανδριάντα στο Ολυμπιακό Άλσος.

          Ο πίνακας έχει σκοπό να γνωρίσει κυρίως στους νέους φιλάθλους ιστορικά ονόματα, αγωνίσματα, καταστάσεις αλλά και κοινές συνθήκες που φανερά συνδέουν  τις τότε με τις σημερινές καταστάσεις.

          Οι 100 επικρατέστεροι Αρχαίοι Ολυμπιονίκες:

ΑΙΣΧΙΝΗΣ Ο ΗΛΕΙΟΣ: Νίκησε δυο φορές στο Πένταθλο. Είχε δυο αγάλματα στην Ολυμπία. Το Πένταθλο συνέθεταν κατά σειρά τα αγωνίσματα: Τριπλούν, Δίσκος, Δρόμος, Ακόντιο, Πάλη.οι αθλητές αγωνίζοντο ανά δυο. Ο νικητής αναδεικνύετο  με 3 νίκες.

ΑΓΗΣΑΡΧΟΣ ΤΟΥ ΑΙΜΟΣΤΡΑΤΟΥ : Από την Τρίταιαν της Αρκαδίας που πρέπει να είναι η Κάτω Βλασιά Καλαβρύτων στη θέση Καστρίτσι. Νίκησε στην Πυγμαχία ανδρών στην Ολυμπία, τους Δελφούς, τη Νεμέα και στα Ίσθμια.

ΑΖΑΝ Ο ΑΡΚΑΣ: Νικητής στην Πυγμαχία Παίδων. Θεωρείται μυθικός υιός του Αρκάδος που κατένειμε την Αρκαδία στους 3 υιούς του: Αζάνα, Αφείδαντα και Έλατον. Η δική του χώρα ονομάσθηκε Αζανία.

ΑΘΗΝΟΔΩΡΟΣ ΑΙΓΙΕΥΣ: Ένας από τους ταχύτερους δρομείς της αρχαιότητας, ο οποίος επί πλέον διατήρησε αυτό το προσόν του για 12 και πλέον χρόνια. Νίκησε στον αγώνα ενός Σταδίου το 49 μ.Χ. ακολούθως νίκησε την επόμενη τετραετία (53 μ.Χ) για να επανέλθει και μετά 8 χρόνια, το 61 μ.Χ στην ίδια πάντα απόσταση των 200 (περίπου) μέτρων.

ΑΚΡΑΓΑΝΤΙΝΟΣ ΚΡΕΥΓΑΣ: Στα Νέμεια πυγμαχούσαν ο Ακραγάντινος και ο Δαμόξενος από τις Συρακούσες. Ο αγώνας δεν τελείωνε και πλησίαζε η νύκτα. Οι Ελλανοδίκες όρισαν να δώσει έκαστος ένα και μόνο τελικό κτύπημα. Ο Δαμόξενος άντεξε το φοβερό κτύπημα στο κεφάλι του. Ακολούθως ο Δαμόξενος κτύπησε με τεντωμένη την παλάμη τον Ακραγάντινο στην κοιλιά. Τα δάκτυλα χώθηκαν μέσα και αποσυρόμενα έβγαλαν και εντόσθια. Οι Ελλανοδίκες θεώρησαν ως 5 (5 δάκτυλα) τα κτυπήματα του Δαξόμενου και στεφάνωσαν τον (νεκρό πλέον) Ακραγάντινο ως νικητή. Στο Μουσείο του Βατικανού υπάρχει άγαλμα των δυο αθλητών. Είναι του Ιταλού γλύπτη Κανόβα (1757 – 1822).

ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ Ο ΑΘΗΝΑΙΟΣ: Υπήρξε Ολυμπιονίκης το 416 π.Χ στην αρματοδρομία, όπου μετείχε με 7 άρματα (!). Υπήρξε μια σημαντική συμμετοχή και επιτυχία για την Αθήνα. Ο Αλκιβιάδης γενν. το 452 π.Χ. Ήταν υιός του Κλεινίου και συγγενής του Περικλέους. Διετέλεσε μαθητής του Σωκράτη, ενώ ήταν υπό την κηδεμονία του Περικλέους από 5 ετών, λόγω θανάτου του πατρός του. Ήταν μια ισχυρότατη αλλά και αντιφατική προσωπικότητα. Αναμφισβήτητα είχε μεγάλες πολιτικές, διοικητικές και στρατιωτικές ικανότητες, ενώ πάντα έδειχνε μοναδικό ηρωισμό. Για πρώτη φορά τραυματίσθηκε στη μάχη της Ποτίδαιας σε ηλικία 20 ετών. Ως πολιτικός ήταν ο εμπνευστής της συμμαχίας Αθηναίων, Αργείων, Ηλείων και Μαντινέων εναντίον της Σπάρτης. Σε ηλικία 36 ετών κατέχων υψηλά αξιώματα στην Αθήνα έκρινε εαυτόν ικανό να στεφθεί και ως Ολυμπιονίκης. Δεν ανεχόταν απλά να παρευρίσκεται, έστω και μεταξύ των επισήμων, στην Αρχαία Ολυμπία. Η νίκη των αρμάτων του έκανε εντύπωση και του  προσέδωσε κύρος. Είχε ακολούθως μια περιπετειώδη πορεία. Εφονεύθη από τον Σατράπη της Φρυγίας Φαρνάβαζο με δόλο. Πρέπει να ήταν 50 περίπου ετών.

ΑΝΑΥΧΙΔΑΣ ΦΙΛΥΟΣ: Νίκησε στους Ο.Α μια φορά στην παιδική Πάλη και στη συνέχεια δυο φορές στην ανδρική. Κατήγετο από την περιοχή της Ηλείας.

ΑΝΔΡΙΚΟΣ ΜΕΣΣΗΝΙΟΣ: Ο Άνδρικος, ο οποίος πιθανόν σήμερα θα ετονίζετο στην παραλήγουσα, ήταν ο πρώτος Μεσσήνιος Ολυμπιονίκης στην ιστορία των Αγώνων. Το 768 π.Χ, στην 3^η διοργάνωση και στο Δρόμο ενός Σταδίου (192,27μ.). Στη συνέχεια 6 ακόμη Μεσσήνιοι (!) κερδίζουν το Στάδιο ως εξής: 764 Πολυχάρης, 752 Διοκλής, 748 Αντικλής, 744 Ξενακλής, 740 Δωντάδης, 736 Λεωχάρης. Ακολούθως οι φοβεροί δρομείς Μεσσήνιοι χάνονται. Τι συνέβη; Απλά, οι κυρίαρχοι Σπαρτιάτες ή τους «εξαφάνιζαν» ή τους παρουσίαζαν ως Σπαρτιάτες. Το έργο αυτό το είδαμε και το 1936 στους Ο.Α του Βερολίνου. Οι Ιάπωνες παρουσίασαν τον Κορεάτη Σον Κέε – Σουνγκ ως Ιάπωνα Κίτει Σον. Κέρδισε τον Μαραθώνιο. Η αλήθεια έγινε γνωστή μετά το 1946 όταν απελευθερώθηκε η Κορέα. Στους αρχαίους Ο.Α ο πρώτος Λάκων (Σπαρτιάτης) δρομέας και νικητής παρουσιάσθηκε στην 16^η διοργάνωση (716π.Χ) και ονομάζετο Πυθαγόρας. Οι Σπαρτιάτες κυριάρχησαν των Μεσηνίων από τον Α’ Μεσσηνιακό Πόλεμο που διήρκησε 19 χρόνια 743 – 724 π.Χ.

ΑΝΤΙΟΧΟΣ Ο ΑΠΟ ΛΕΜΠΡΕΟΝ: Ολυμπιονίκης στο Παγκράτιον. Επίσης δυο φορές κέρδισε το Πένταθλο στα Νέμεια και τα Ίσθμια, απόδειξη του πολύπλευρου ταλέντου που διέθετε .

ΑΝΤΙΠΑΤΡΟΣ ΤΟΥ ΚΛΕΙΝΟΠΑΤΡΟΥ: Μιλήσιος. Νίκησε στην Πυγμαχία Παίδων. Αφιέρωσε στην Άλτι (άλσος) ανδριάντα από τους Ίωνας. Ο Τύραννος των Συρακουσών Διονύσιος, με δώρα ζήτησε από τον πατέρα του να γραφτεί ως Συρακούσιος (μορφή μεταγραφής) αλλά η πρόταση απορρίφθηκε με αγανάκτηση.

ΑΡΓΕΥΣ Ο ΑΡΓΕΙΟΣ: Νίκησε στο Δόλιχο Δρόμο. Στον αγώνα δηλαδή των 20 ή 25 Σταδίων, ο οποίος αντιστοιχεί με τα σημερινά 5.000μ. Όταν αναχωρούσε από το Άργος είχε δηλώσει πως εάν νικούσε, την ίδια ημέρα θα τους το γνώριζε. Το απόγευμα της νίκης του οι συμπατριώτες του, όταν τον είδαν στο Άργος,  τον ρώτησαν γιατί δεν ήταν στην Ολυμπία. Μόλις έμαθαν ότι νίκησε τον σήκωσαν στους ώμους και τον περιέφεραν στην πόλη.

ΑΡΙΣΤΕΑΣ ΣΤΡΑΤΟΝΙΚΕΥΣ: γνωστός επίσης και ως Μαιάνδριος. Ήταν ένας από τους (μόνον) 9, σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας των Ο.Α, που κατόρθωσαν να κερδίσουν την ίδια ημέρα τόσο στην Πάλη, όσο και το Παγκράτιο. Τη νίκη του σημείωσε στους 198^ους Ο.Α το έτος 13 μ.Χ. Οι 9 αυτοί κατά χρονολογική σειρά επιτυχίας ήσαν οι εξής: 1) Ηρακλής ο Αλκμήνης, 2) Κάπρος ο Ήλειος, 3) Αριστόξενος ο Ρόδιος, 4) Πρωτοφάνης Μάγνης, 5) Στρατόνικος Κοράγου Αλεξανδρεύς, 6) Μαρίων Μαρίωνος, 7) Αριστέας Στρατονικεύς, 8) Στράτης Αργεάτης, και 9) Σωκράτης το 149 μ.Χ.

ΑΡΙΣΤΟΔΗΜΟΣ ΤΟΥ ΘΡΑΣΙΔΟΣ: από την Ηλεία. Παλαιστής, εκτός από την Ολυμπία νίκησε δυο φορές στα Πύθια των Δελφών. Ήταν ο πρώτος ο οποίος συνέταξε κατάλογο Ολυμπιονικών.

ΑΡΙΣΤΟΞΕΝΟΣ Ο ΡΟΔΙΟΣ: Ένας μόνο από τους 9 Ολυμπιονίκες, οι οποίοι είχαν επιτύχει την ίδια ημέρα να νικήσουν τόσο στην Πάλη, όσο και το Παγκράτιο. Αυτοί θεωρούντο ισάξιοι του μυθικού Ηρακλή. Την επιτυχία του σημείωσε στους Ολυμπιακούς Αγώνες το 156 π.Χ.

ΑΡΚΕΣΙΛΑΟΣ: και ο υιός του Λίχας. Ο πατέρας νίκησε δυο φορές στην Αρματοδρομία των Ο.Α. Ο υιός επειδή ήταν αποκλεισμένος δήλωσε το άρμα του με την πόλη των Θηβών. Οι Ελλανοδίκες όταν το διαπίστωσαν τον μαστίγωσαν. Οι Σπαρτιάτες με Βασιλέα τον Άγι, επιτέθηκαν εναντίον των Ηλείων για να τους τιμωρήσουν. Έγινε μάχη στην Ιερά Άλτη. Αργότερα στα αρχεία τους οι Ηλείοι παρουσιάζουν ως νικήτρια της Αρματοδρομίας την πόλη των Θηβών.

ΑΡΡΙΧΙΩΝ Ο ΦΥΓΑΛΕΥΣ: Νίκησε 2 φορές στο Παγκράτιο. Στους 52^ους Ο.Α το 572 π.Χ και στους 53^ους Ο.Α το 568 π.Χ. Στους 54^ους Ο.Α το 564 π.Χ νίκησε μεν τον αντίπαλό του καθώς του εξάρθρωσε το πόδι, αλλά στο μεταξύ ο αντίπαλός του είχε κατορθώσει να του κάνει τόσο ισχυρή λαβή με τα πόδια στη μέση και με τα χέρια στο λαιμό, ώστε μετά τον αγώνα Αρριχίων εξέπνευσε. Οι Ελλανοδίκες θεώρησαν τον Αρριχίονα νικητή ενώ ήταν νεκρός.

ΑΡΤΕΜΙΔΩΡΟΣ ΕΚ ΤΡΑΛΛΕΩΝ: Από το Αϊδίνη της Μικράς Ασίας. Αρχικά απέτυχε στο Παγκράτιο παίδων επειδή ήταν πολύ μικρός. Ακολούθως στους αγώνες των Ιωνικών πόλεων στη Σμύρνη νίκησε στο Παγκράτιο ανδρών. Στους Ο.Α επανήλθε, στους 212^ους  Αγώνες το 69 μ.Χ νίκησε στο Παγκράτιο Ανδρών. Έστησε  ανδριάντα του.

ΑΡΧΙΠΠΟΣ Ο ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ: Ενώ δεν ήταν ακόμη 20 χρονών νίκησε στους Ο.Α στην Ολυμπία, επίσης στα Ίσθμια, τα Πύθια και τα Νέμεια.

ΑΣΗΜΙΝΑΣ ΒΑΡΚΑΙΟΣ: Νίκησε στην Πάλη Ανδρών. Ήταν Βουκόλος (εκτροφέας μεγάλων ζώων). Γυμναζόταν με ένα ταύρο, τον οποίο έφερε μαζί του στην παρακείμενη πόλη Πίσα, όταν αγωνίσθηκε το 460 π.Χ στους 80^ους Ο.Α.

ΑΣΤΥΛΟΣ Ο ΚΡΟΤΩΝΙΑΤΗΣ: Νίκησε σε 3 συνεχείς Ολυμπιακούς Αγώνες, το 488, το 484 και το 480 π.Χ στο Δρόμο ενός Σταδίου (σήμερα 200μ.) και στο Δίαυλο (σήμερα 400μ.). Ο Πλάτων έγραψε γι’ αυτόν ότι ήτο σώφρων, ήρεμος, ανδρείος, συνεχώς ασκούμενος χωρίς να έχει ποτέ σχέση με γυναίκες ή παιδιά. Ο ίδιος επίσης αναφέρεται και ως Αστύαλος

ΓΛΑΥΚΟΣ ΕΚ ΚΑΡΥΣΤΟΥ: του Δαμύλου, γεωργοί. Ο πατέρας είχε μάθει τον υιό να τοποθετεί το ηνίο του αλόγου στο άροτρο όχι με σφυρί, αλλά με κάθετη γροθιά. Στους Ο.Α μετείχε στην Πυγμαχία. Ο αγώνας δεν τελείωνε, τότε ο πατέρας του από το πρανές (κερκίδα της εποχής) του φώναξε. «Την απ’ αρότρου». Αναδείχθηκε νικητής. Ακολούθως έγινε ο «Πύκτης Γλαύκος» που νίκησε δυο φορές στα Πύθια, οκτώ στα Νέμεια και οκτώ στα Ίσθμια.

ΓΟΡΓΟΣ Ο ΗΛΕΙΟΣ: Νίκησε τέσσερις στη συνέχεια φορές στους Ο.Α στο Πένταθλο και μια φορά στο Δίαυλο (2 Στάδια ή περίπου 400μ.) και μια φορά στο Δρόμο Οπλίτου. Η απόσταση στο Δρόμο Οπλίτου ήταν ένας Δίαυλος, αλλά ο αθλητής έπρεπε να φέρει πλήρη στρατιωτική εξάρτιση και βεβαίως την Ασπίδα.

ΔΑΜΑΡΕΤΟΣ Ο ΗΡΑΙΕΥΣ: Ο πρώτος που έφερε τις Ολυμπιακές νίκες στην οικογένειά του. Νίκησε στο Δίαυλο Δρόμο Οπλίτου το 520 και το 516 π.Χ. Ο υιός του Θεόπομπος νίκησε στο Πένταθλο. Ο εγγονός του Δαμάρετος ο Β’ επίσης στο Πένταθλο. Ο δισέγγονός του Θεόπομπος ο Β’ στην Πάλη.

ΔΑΜΙΣΚΟΣ Ο ΜΕΣΣΗΝΙΟΣ: Νίκησε στο Πένταθλο Παίδων παρά το γεγονός ότι ήταν μόλις 12 ετών. Μετά την Ολυμπιακή επιτυχία του αναδείχθηκε επίσης νικητής στα Νέμεια και τα Ίσθμια, στο ίδιο αγώνισμα.

ΔΕΙΝΟΣΘΕΝΗΣ Ο ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΙΟΣ: Υπάρχει και μια αναφορά του ονόματός του ως Δεινομένης κατά τη σπαρτιατική διάλεκτο. Νίκησε στο Δρόμο του ενός Σταδίου (192, 27μ. ή 600 πόδια κατά την τότε μέτρηση). Στη Σπάρτη ήταν περιώνυμος για την ταχύτητά του.

ΔΙΑΓΟΡΑΣ Ο ΡΟΔΙΟΣ και Διαγορίδαι. Η πλέον επιφανής οικογένεια Ολυμπιονικών. Πρώτος ήταν ο τεράστιος στο σώμα πατέρας Διαγόρας που κέρδισε το 464 π.Χ στην Ολυμπία στην Πυγμαχία. Ακολούθως ανακηρύχτηκε περιοδονίκης καθώς νίκησε επίσης στους ιερούς αγώνες: Ίσθμια, Νέμεια και Πύθια. Ο πρώτος γιός του Δαμάγητος νίκησε στην Ολυμπία δυο φορές στο Παγκράτιο το 452 και 448 π.Χ. Επίσης το 448 ο αδελφός του Ακουσίλαος νίκησε στην Πυγμαχία. Ο τρίτος γιός του Διαγόρα ήταν ο διασημότερος όλων, αλλά ίσως και όλων των Ολυμπιονικών. Ονομάζετο Δωρεύς και νίκησε 3 φορές στο Παγκράτιο, το 432, 428 και 424 π.Χ. Επίσης 8 φορές στα Ίσθμια, 7 φορές στα Νέμεια, ενώ στα Πύθια «ακονιτί» δηλαδή χωρίς να σκονισθεί, διότι ουδείς αντίπαλος παρουσιάσθηκε. Επίσης ο πατήρ Διαγόρας είχε δυο εγγόνια (από τις κόρες του Καλλιπάτειρα και Φερενίκη) τους Ευκλή και Πεισίδορο. Αμφότεροι ανακηρύχτηκαν Ολυμπιονίκες στην Πυγμαχία. Τον πατέρα Διαγόρα, τους άνδρες της οικογένειας, αλλά και τις Καλλιπάτειρα και Φερενίκη εξύμνησαν τόσο ο αρχαίος ποιητής Πίνδαρος που τους έζησε, όσο και ο σύγχρονος Ιθακήσιος ποιητής Λορέντζος Μαβίλης (1860 – 1912).

ΔΙΚΩΝ ΤΟΥ ΚΑΛΛΙΒΡΟΤΟΥ: Από τις ελληνικές Συρακούσες. Με τη συμπαράσταση του πατέρα του Καλλιβρότου νίκησε στους Ο.Α σε Αγώνα Δρόμου, μια φορά στην κατηγορία Παίδων και μια φορά στην κατηγορία Ανδρών. Αλλά νίκησε 5 φορές στα Πύθια, 4 φορές στα Νέμεια και 3 φορές στα Ίσθμια.

ΔΡΟΜΕΥΣ: Κατήγετο από τη Στύμφυλο της Κορινθίας. Αναδείχθηκε νικητής στους Ο.Α δυο φορές στο Δόλιχο Δρόμο (σημερινά 5.000μ.). Επίσης δυο φορές στα Πύθια, τρεις στα Ίσθμια και πέντε στα Νέμεια. Πάντα στην Αντοχή. Συνήθιζε – κατ’ εξαίρεση – να τρώει πολύ κρέας.

ΕΠΕΡΑΣΤΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΓΟΝΟΥ: Ηλείος. Νίκησε στο Δρόμο Οπλίτου (400μ.). Αργότερα έγινε περισσότερο διάσημος για τις μαντικές ικανότητές του. Εκείνη την εποχή θεωρείτο ότι είχε θεϊκή εύνοια.

ΕΠΙΘΕΡΣΟΣ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΔΩΡΟΥ: Άριστος Πυγμάχος από την Ερυθραία της Ιωνίας. Απέκτησε τον τίτλο του περιοδονίκη και μάλιστα 2 φορές, καθώς νίκησε δυο φορές στην Ολυμπία, δυο στα Πύθια, δυο στα Νέμεια και δυο στα Ίσθμια. Οι Αγώνες στην Αρχαία Ολυμπία σταδιακά απέκτησαν το μεγάλο τους όνομα και την αίγλη έναντι των άλλων ελληνικών Αγώνων, κυρίως λόγω της άψογης διοργάνωσής τους και της εκεχειρίας.

ΕΡΓΟΤΕΛΗΣ Ο ΚΡΗΣ: Υιός του Φιλάρονος από την Κνωσό. Νίκησε στην Ολυμπία στο Δόλιχο Δρόμο το 472 π.Χ στην 77^η διοργάνωση. Τη νίκη και την αντοχή του ύμνησε ο κορυφαίος ποιητής των Αγώνων Πϊνδαρος. Αλλά σύμφωνα με τον Παυσανία ο Εργοτέλης, νίκησε δυο φορές στο Δόλιχο Δρόμο, τη δεύτερη φορά ως κάτοικος της πόλης Ιμέρας της Βορ. Σικελίας. Επίσης αναφέρεται ως νικητής δυο φορές στα Πύθια και μια φορά στα Ίσθμια. Προφανώς συνέβη το εξής, σύμφωνα με άλλα κείμενα. Στην Κνωσό ο Εργοτέλης μετείχε ενός κινήματος κατά της κρατούσης κατάστασης. Το κίνημα δεν σημείωσε επιτυχία και αναγκάσθηκε να φύει στην Ιμέρα. Εκεί τον προέβαλαν ιδιαίτερα ως Ολυμπιονίκη. Μάλλον πρέπει να ακολουθήσουμε τον λυρικό ποιητή Πίνδαρο (518 – 438 π.Χ) διότι ήταν σύγχρονος του Εργοτέλη. Ο Παυσανίας ήταν κυρίως περιηγητής, γεωγράφος, αλλά και ιστορικός, όμως έζησε αρκετά αργότερα, τον 2^ο αιώνα μ.Χ και όσα αναφέρει προέρχονται από μαρτυρίες.

ΕΡΜΟΓΕΝΗΣ Ο ΞΑΝΘΙΟΣ: Η πόλις Ξάνθος ευρίσκετο στη Λυκία της Μικράς Ασίας, σήμερα αποκαλείται Εσέν – Τσάι. Ένας από τους 3 μόνο δρομείς, οι οποίοι ονομάσθηκαν «τριαστές» διότι νίκησαν και στους 3 δρόμους (Σταδίου, Διαύλου, Οπλίτου) την ίδια ημέρα. Οι άλλοι δυο ήσαν ο Φανάς Πελληνεύς και ο Λεωνίδας ο Ρόδιος. Ο Ερμογένης νίκησε στην Ολυμπία στους 215^ους Αγώνες (το 81 μ.Χ) και στους 3 Δρόμους, στους 217^ους Αγώνες (το 89 μ.Χ) επίσης και στους 3, ενώ ενδιαμέσως στους 216^ους Ο.Α νίκησε στον  Δίαυλο (400μ.) και τον Οπλίτη Δρόμο (400μ.). Αυτό το 2 φορές που το τρίτωσε, οι αρχαίοι το ανέφεραν ως «δεύτερον ετρίσσευσεν».

ΕΥΑΝΘΗΣ Ο ΚΥΖΙΚΗΝΟΣ: Ολυμπιονίκης στην Πυγμαχία Παίδων και Ανδρών. Επίσης νίκησε στα Νέμεια και τα Ίσθμια. Η Πυγμαχία εισήχθη στους 23^ους Ο.Α το 688 π.Χ. Αρχικά οι Πυγμάχοι αγωνιζόντουσαν με γυμνά χέρια, αλλά λόγω των πληγών στη συνέχεια τύλιγαν τις γροθιές τους με ιμάντες.

ΕΥΑΝΟΡΙΔΗΣ Ο ΗΛΕΙΟΣ: Αναδείχθηκε Ολυμπιονίκης στην Πάλη Παίδων. Ακολούθως νίκησε στην Πάλη Ανδρών στη γειτονική Νεμέα, η οποία τελούσε εξ ίσου σπουδαίους ιερούς  Αγώνες. Ήταν άνθρωπος του πνεύματος, ακολούθως κατέλαβε την τιμητική θέση του Ελλανοδίκη. Συνέγραψε κατάλογο Ολυμπιονικών.

ΕΥΘΥΜΟΣ Ο ΛΟΚΡΟΣ: Το 484 π.Χ (74^η διοργάνωση) νίκησε στην Πυγμαχία. Το 480 έχασε από τον Θεαγένη τον Θάσιο, ο οποίος είχε δηλώσει συμμετοχή και στο Παγκράτιο, στο οποίο όμως δεν αγωνίσθηκε λόγω κόπωσης, όπως ισχυρίστηκε. Οι Ελλανοδίκες έκριναν την συμπεριφορά του αντιαθλητική και τον τιμώρησαν. Ο Εύθυμος στους δυο επόμενους Ο.Α, το 476 και 472 π.Χ μετείχε και νίκησε. Έτσι έγινε Τρισολυμπιονίκης στην Πυγμαχία.

ΕΥΠΟΛΕΜΟΣ Ο ΗΛΕΙΟΣ: Περίφημος δρομέας, αλλά και με ισχυρότατη σωματική διάπλαση. Ολυμπιονίκης, ενώ είχε και 2 πρώτες νίκες στα Πύθια. Στη Νεμέα αναδείχθηκε νικητής στο Πένταθλο.

ΕΥΡΥΔΑΜΑΣ Ο ΚΥΡΗΝΑΙΟΣ: Καταγόταν από την περιοχή αυτή της σημερινής Λιβύης και ήταν φοβερός Πυγμάχος. Το κύριο χαρακτηριστικό του ήταν η αντοχή και η υπομονή. Αυτό που σήμερα αποκαλούμε «ανκεσέρ». Κατάκτησε την Ολυμπιακή Νίκη στον τελικό παρά το γεγονός ότι ο αντίπαλός του με μια γροθιά του έσπασε όλα τα δόντια. Ο Ευρυδάμας τα κατάπιε, για να μην τον καταλάβει ο αντίπαλος και συνέχισε. Τον εξάντλησε με την μεγάλη του αντοχή και νίκησε.

ΕΥΤΕΛΙΔΑΣ ο ΣΠΑΡΤΙΑΤΗΣ:  Στους 38^ους Ο.Α το 628 π.Χ κέρδισε την Πάλη Παίδων όπως και το Πένταθλο Παίδων που στους αγώνες αυτούς προσετέθη για πρώτη φορά στο πρόγραμμα των Ο.Α. Οι Λάκωνες τον αποκαλούσαν στην τοπική διάλεκτο και Δευτελίδα. Στους ίδιους αγώνες ο συμπατριώτης του Ολυθεύς νίκησε στο Δρόμο ενός Σταδίου (200μ.).

ΗΡΑΚΛΕΙΔΗΣ Ο ΣΑΛΑΜΙΝΙΟΣ : Νίκησε το 204 π.Χ. στην 144^η διοργάνωση των Ολυμπίων. Τον αναφέρει ο φιλόσοφος και ιστορικός Φιλόστρατος στο «Γυμναστικόν». Ο Φιλόστρατος από τη Λήμνο ήτο μέλος της μεγάλης οικογένειας που ανάδειξε 4 λογίους και σοφιστές. Έχουν σωθεί πολλά έργα τους, όπως «Ηρωικός», «Επιστολαί», «Παναθηναϊκός», «Μελέται», «Τρωικός» και άλλα. Ακόμη αναφέρει ο Φιλόστρατος, τον επίσης Σαλαμίνιο ταχύτατο νικητή του Σταδίου Ονησίκρατο το 180 π.Χ. στην 150^η διοργάνωση. Τέλος μνημονεύει και άλλους 7 Κυπρίους Ολυμπιονίκες χωρίς όμως να διευκρινίζονται τα αγωνίσματά τους και οι κατηγορίες τους, δηλαδή εάν ήσαν παίδες, έφηβοι ή άντρες. Αυτοί είναι οι εξής : Αρίστων του Νίκωνος Καρπαδιώτης, Αρτεμίδωρος Σαλαμίνιος, Δημήτριος Σαλαμίνιος, Ζωίλος του Ζωίλου Πάφιος, Νέων Καρπασιώτης, Στρατοκλής του Απολλοδώρου Σαλαμίνιος και Χάρης Κύπριος.

ΗΡΑΚΛΗΣ Ο ΑΛΚΜΗΝΗΣ: Ο πρώτος και μυθικός Ηρακλής από τους νικητές της Ολυμπίας, την ίδια ημέρα, τόσο στην Πάλη, όσο και στο Παγκράτιο. Ακολούθησαν στους υπόλοιπους 292 Αγώνες μόνο άλλοι 8. Αυτοί οι αθλητές ελάμβαναν τον τίτλο «αφ’ Ηρακλέους» και ετιμώντο ως ισάξιοι του μυθικού Ηρακλή, ο οποίος θεωρείτο ότι νίκησε την ίδια ημέρα στα δυο αυτά αγωνίσματα των Αγώνων της Ολυμπίας, οι οποίοι χάνονται στο απώτατο παρελθόν, ως θρησκευτική έκφραση.

ΗΡΟΔΟΤΟΣ Ο ΜΕΓΑΡΕΥΣ: Ολυμπιονίκης το 328 π.Χ. στον αγώνα Σάλπιγγος. Ο διαγωνισμός Κηρύκων και Σαλπιγκτών καθιερώθηκε  το 396 π.Χ στην 96η διοργάνωση. Ο Σαλπιγκτής την εποχή εκείνη (και μέχρι τις ημέρες μας) δεν ήταν στρατιωτικό παρελκόμενο, ήταν απαραίτητο πολεμικό στοιχείο. Ο Κήρυκας εξ άλλου ήταν βασικό μέσο επικοινωνίας. Να αναφερθεί ότι το Μαρούσι στην Αττική μέχρι τη δεκαετία του ’30 (1930) είχε δημοτικό υπάλληλο ως «ντελάλη». Ο Ηρόδοτος μετά 32 χρόνια, το 296 π.Χ ξανακέρδισε. Νίκησε διότι ο αγώνας ήταν δυνάμεως, ως και της απόστασης, που ακούετο η σάλπιγγα. Ιστορικοί αναφέρουν πως το 396 π.Χ. πρώτος νικητής στη Σάλπιγγα ήταν ο Τίμαος ο Ήλειος και Κήρυξ, επίσης Ήλειος ο Κράτης.

ΘΕΑΓΕΝΗΣ Ο ΘΑΣΙΟΣ : Ένας από τους 2 αθλητές που νίκησαν στην Ολυμπία τόσο στο Παγκράτιο, όσο και στην Πυγμαχία. Ο άλλος ήταν ο Κλειτόμαχος ο Θηβαίος. Νίκησε στους 74^ους και 75^ους Ο.Α. (484 και 480 π.Χ) Επίσης νίκησε 3 φορές στα Ίσθμια στην Πυγμαχία, 9 στα Νέμεια και 10 στα Ίσθμια στην Πυγμαχία και το Παγκράτιο. Θεωρείται ότι ήταν ο πλέον πολυστεφανωμένος αθλητής της αρχαιότητας με 1.400 νίκες. Όταν ήταν 9 χρονών πήρε στο σπίτι του ένα ιερό βαρύτατο χάλκινο άγαλμα. Για να μη τιμωρηθεί το επέστρεψε ο ίδιος, όχι μόνο ως έκφραση συγνώμης, αλλά διότι  κανένας άλλος δεν μπορούσε να το μεταφέρει. Οι Θάσιοι του έστησαν ανδριάντα και τον λάτρευαν.

ΘΕΟΤΙΜΟΣ ΤΟΥ ΜΟΣΧΙΩΝΟΣ: Από την Ηλεία. Νίκησε στους Ο.Α στην Πυγμαχία Παίδων. Ήταν από τους λίγους Έλληνες των κρατών της Πελοποννήσου που μετείχε της εκστρατείας του Μ. Αλεξάνδρου. Ήταν μέλος της προσωπικής ακολουθίας του. Πέρα από τη θαυμάσια σωματική του διάπλαση, φημίζετο για το θάρρος και την ανδρεία του.

ΘΕΟΧΡΗΣΤΟΣ ΕΚ ΚΥΡΗΝΗΣ: Δηλαδή κατήγετο από την σημερινή Κυρηναϊκή της Λιβύης. Βεβαίως ήταν Έλληνας και είχε ως εκ τούτου δικαίωμα συμμετοχής. Άλλωστε οι Αγώνες είχαν περισσότερο ιερό και λατρευτικό νόημα. Νίκησε στην Ιπποδρομία. Επίσης ο παππούς του Θεόχρηστου είχε και αυτός αναδειχθεί νικητής  Ιπποδρομίας στα Ίσθμια.

ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ ΕΞ ΑΝΔΡΟΥ: Νίκησε στους Ο.Α στην Πάλη τον Τισαμένου, ο οποίος κυρίως ήταν αθλητής του Πένταθλου. Αργότερα ο Τισαμένου έγινε μάντις και προέβλεψε την επίθεση του Πέρση Μαρδόνιου κατά των Ελλήνων.

ΙΚΚΟΣ Ο ΕΠΙΔΑΥΡΙΟΣ: Πυγμάχος, που έχασε τη ζωή του στον αγώνα με τον Κλεομήδους, από την Αστυπάλαια. Δεν ήταν ο μόνος. Επίσης ο Κρητικός Διόγνητος κατά τη διάρκεια Πυγμαχίας στην Ολυμπία σκότωσε με τα φοβερά κτυπήματά του τον αντίπαλό του, του οποίου το όνομα δεν διασώθηκε.

ΙΚΚΟΣ ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑΙΔΑ: Από το λιμάνι του Τάραντα της Κάτω Ιταλίας ή Μεγάλης Ελλάδος. Φυσικά Έλληνας. Νίκησε στον αγώνα Πένταθλου. Ακολούθως έγινε άριστος γυμναστής και φυσιοθεραπευτής. Ο μέγιστος Αθηναίος φιλόσοφος Πλάτων (428 π.Χ – 347 π.Χ), ο οποίος ήταν σύγχρονός του, εξύμνησε την προσφορά του ως γυμναστού.

ΙΠΠΟΜΑΧΟΣ Ο ΗΛΕΙΟΣ: Ένας από τους 4 μόνο Πυγμάχους που νίκησαν στην Ολυμπία, αλλά κατόρθωσαν να μην έχουν τραυματισμό, κυρίως στο πρόσωπο, καθώς γνώριζαν να το προστατεύουν. Οι άλλοι 3 ήσαν οι αφοι Μελαγκόμα και ο Κλεόξενος από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Ο Ιππόμαχος στους νικηφόρους αγώνες που έδωσε, μέχρι την τελική επικράτηση, κατόρθωσε να μη δεχθεί ούτε μια γροθιά στο πρόσωπο.

ΙΠΠΟΣΘΕΝΗΣ ΕΤΟΙΜΟΚΛΕΟΥΣ: Στους Αγώνες της Ολυμπίας από το 632 π.Χ μέχρι και το 608 π.Χ ο υιός Ιπποσθένης και ο πατέρας Ετοιμοκλής, κατακτήσανε 11 νίκες στην Πυγμαχία. Ο πατέρας 6 και ο υιός 5 νίκες. Τα στοιχεία αυτά παραθέτει ο ιστορικός Παυσανίας στα «Ηλειακά». Έζησε τον β’ Αιώνα μ.Χ και συνέγραψε επίσης τα «Αττικά», «Αχαϊκά», «Αρκαδικά», «Λακωνικά», «Κορινθιακά» και άλλα.

ΚΑΛΛΙΑΣ Ο ΑΘΗΝΑΙΟΣ: Το 472 π.Χ νίκησε στο Παγκράτιο. Επίσης νίκησε δυο φορές στους Δελφούς (Πύθια) πέντε στα Ίσθμια και τέσσερις φορές στα Νέμεια. Τη χρονιά εκείνη τον αγώνα ταχύτητος του ενός Σταδίου, κέρδισε ο Αργείος Δαύδης.

ΚΑΠΡΟΣ Ο ΗΛΕΙΟΣ: Ήταν ένας ηράκλειος γίγαντας, ο οποίος στους 142^ους Ο.Α το 212 π.Χ νίκησε στο Παγκράτιο τον νικητή των προηγούμενων Αγώνων Κλειτόμαχο. Ακολούθως την ίδια ημέρα νίκησε και στην Πάλη στον τελικό τον συμπατριώτη του Παιόνιο, ο οποίος στους προηγούμενους Ο.Α είχε κερδίσει Πυγμαχία και Πάλη την ίδια ημέρα.

ΚΕΡΑΣ Ο ΑΡΓΕΙΟΣ: Νίκησε στην Πάλη. Είχε ένα περίεργο τρόπο προπόνησης. Καθώς ήταν Βουκόλος, (έτρεφε μεγάλα ζώα), συνήθιζε να πιάνει ένα ταύρο από τα πίσω πόδια και να μην τον αφήνει να φύγει. Μερικές φορές ο ταύρος από την υπερπροσπάθεια άφηνε στα χέρια του αθλητή τα νύχια του (χηλάς).

ΚΛΕΙΤΟΜΑΧΟΣ Ο ΘΗΒΑΙΟΣ: Νίκησε στους 141^ους Ο.Α το 216 π.Χ στην Πυγμαχία και το Παγκράτιο. Επίσης στα Ίσθμια κέρδισε την ίδια ημέρα στην Πάλη, Πυγμαχία και Παγκράτιο. Ακόμη κέρδισε 3 φορές στο Παγκράτιο στα Πύθια των Δελφών. Ο Κλειτόμαχος και ο Θεαγένης ο Θάσιος είναι οι μόνοι στην ιστορία των Ο.Α που κέρδισαν την ίδια ημέρα Πυγμαχία και Παγκράτιο.

ΚΛΕΟΜΗΔΗΣ ΕΞ ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑΣ: Το 496 π.Χ στους 71^ους Ο.Α αγωνίσθηκε με τόση ορμή εναντίον του αντιπάλου του Ίκκου από την Επίδαυρο, που τον έριξε νεκρό. Ακολούθως τρελάθηκε και αυτοκτόνησε, διότι έχασε με τον δραματικό αυτό τρόπο τη νίκη.

ΚΛΕΟΞΕΝΟΣ Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΥΣ: Ήταν περιοδονίκης. Δηλαδή είχε νικήσει σε όλους τους ιερούς Αγώνες της Ολυμπίας, της Νεμέας, των Ισθμίων και τα Πύθια που τελούντο στους Δελφούς. Πάντα επετύγχανε να διατηρεί το πρόσωπό του αλώβητο από τραυματισμούς και κτυπήματα, όπως ο Ιππόμαχος και οι αφοι Μελαγκόμα, οι οποίοι είχαν μια μοναδική ωραιότητα προσώπου και φυσικά το προστάτευαν.

ΚΟΡΟΙΒΟΣ ΗΛΕΙΟΣ: Νίκησε στον πρώτο αγώνα Δρόμου του ενός  Σταδίου (600 πόδια ή 192,27μ.) το 776 π.Χ στους πρώτους προσμετρούμενους Ο.Α. Το έτος εκείνο τελέσθηκε μόνο το αγώνισμα αυτό. Εν τούτοις νεότερες καταμετρήσεις σχεδόν πιστοποιούν ότι οι Αγώνες στην Ολυμπία άρχισαν το 884 π.Χ και οι ως πρώτοι θεωρούμενοι Αγώνες ήσαν στην πραγματικότητα οι 28^οι. Πρώτο άθλημα των ιερών αγώνων της Ολυμπίας πρέπει να ήταν η Πάλη και πρώτος συντάκτης πίνακα Ολυμπιονικών είναι ο Ολυμπιονίκης της Πάλης Αριστόδημος από την Ηλεία. Ο Κόροιβος αγωνίσθηκε μόνο στην Ολυμπία.

ΚΡΑΤΙΝΟΣ: Από της Αιγείρα Αχαΐας. Νίκησε στην Πάλη Παίδων. Ακολούθως παρέμεινε ως θαυμάσιος παλαιστής, αλλά γενικότερα έγινε διάσημος για την ωραιότητά του. Θεωρείτο ως η έκφραση της τέλειας ανδρικής ομορφιάς της αρχαιότητας.

ΚΡΙΣΣΩΝ ΙΜΕΡΑΙΟΣ: Διεκδικεί από τον Λεωνίδα τον Ρόδιο τον τίτλο του ταχύτερου δρομέα της αρχαιότητας. Κέρδισε τον Δρόμο του ενός Σταδίου (192,27μ.) σε 3 συνεχείς Ο.Α. Το 448, το 444 και το 440 π.Χ.  Ήταν οι Ο.Α με τους αριθμούς τέλεσης 83, 84 και 85. Ήταν υπόδειγμα αθλητού και ένας από τους ελάχιστους, τους οποίους μνημονεύει ο μέγιστος των φιλοσόφων ο Πλάτων, ο οποίος το 448 ήταν 20 ετών και ταυτόχρονα με τις μεγάλες πνευματικές ανησυχίες του παρακολουθούσε και τα τεκταινόμενα στους αγώνες. Εκτός από τον Κρίσσωνα ο Πλάτων αναφέρει επίσης τον Άστυλον (ή Αστύαλον) και τον Διόπομπον, ως υποδείγματα ενάρετων αθλητών. Σε μια διαλογική του περί κοινωνίας των ιδεών, φρόνησις και άσκησις των αρετών σημειώνει: «…..και μετά του σωφρονείν ανδρείον εν τη ψυχή κεκτημένος ο λόγος, ούτε τινός πώποτε γυναικός ήψατο, ου παιδός, εν όλη τη της ασκήσεως ακμή….»

ΚΥΛΩΝ Ο ΑΘΗΝΑΙΟΣ: Το 640 π.Χ στην 35^η διοργάνωση ο Σπαρτιάτης Σφαίρος νίκησε στο Δρόμο του ενός Σταδίου. Ο Κύλων ο Αθηναίος λίγο πριν από την αφετηρία κατάλαβε ότι περισσότερο ποθούσε, να γίνει Ολυμπιονίκης, παρά άρχων των Αθηνών. Αγωνίσθηκε με τόσο πείσμα, που κέρδισε το Δίαυλο (δρόμος 2 Σταδίων). Μετά από αρκετά χρόνια έγινε Τύραννος των Αθηνών. Επειδή αισθανόταν τύψεις απέναντι στους θεούς, αφιέρωσε έναν ανδριάντα στην Ολυμπία.

ΛΑΔΑΣ Ο ΣΠΑΡΤΙΑΤΗΣ: Πραγματική μυθική μορφή για την απίστευτη ταχύτητα που έτρεχε ο Λάκων αυτός δρομέας. Χαρακτηριστικά οι Σπαρτιάτες ανέφεραν «……δαιμόνιον το τάχος, ουδέ φράσαι δυνατόν». Δηλαδή είχε μια δαιμονισμένη ταχύτητα πέρα πάσης περιγραφής, όμως υποστηρίζεται ότι επειδή το 280 π.Χ στην 125^η διοργάνωση ο Αιγιεύς (από το σημερινό Αίγιο) Λαδάς κυριάρχησε στην Ολυμπία στο Δρόμο ενός Σταδίου, οι Σπαρτιάτες δημιούργησαν τον δικό τους θρυλικό δρομέα με ένα όνομα που τότε κανείς το συναπαντούσε συχνά.

ΛΑΜΠΙΑΣ Ο ΛΑΚΩΝ: Ο Σπαρτιάτης αυτός αθλητής ήταν ο πρώτος νικητής του Πένταθλου όταν το αγώνισμα αυτό καθιερώθηκε το 708 π.Χ για πρώτη φορά στους ιερούς αγώνες της Ολυμπίας. Τα 5 αγωνίσματα του Πένταθλου ήσαν αντιπροσωπευτικά της πολυμέρειας του ταλέντου ενός πολυσύνθετου αθλητή. Ήταν επίσης σοφά κατανεμημένα: Τριπλούν Άλμα, Δίσκος (βαρύτερος των σημερινών), Δρόμος ενός Σταδίου και Ακόντιο τα 4  πρώτα. Όταν από κάθε ζευγάρι κάποιος νικούσε σε 3 από τα 4 ο αγώνας τελείωνε. Διαφορετικά η ισοπαλία ελύετο στην παλαίστρα.

ΛΑΣΤΡΑΤΙΔΑΣ Ο ΗΛΕΙΟΣ: Αφού πρώτα νίκησε στην Πάλη Παίδων στην Ολυμπία, εν συνεχεία στη Νεμέα νίκησε στο ίδιο άθλημα τόσο στην κατηγορία Παίδων, όσο και σε αυτή των Εφήβων.

ΛΕΩΝΙΔΑΣ Ο ΡΟΔΙΟΣ: Ο μεγαλύτερος δρομέας μικρών αποστάσεων όλων των εποχών. Το 164 π.Χ νίκησε και στους 3 Δρόμους (Στάδιο, Δίαυλο, Οπλίτη). Στους επόμενους Ο.Α το 160 π.Χ επανέλαβε ακριβώς την ίδια επιτυχία. Δηλαδή έγινε και πάλι Τριαστής. Το 156 π.Χ ήταν η τρίτη φορά που πραγματοποιούσε αυτό τον θρίαμβο. Το 152 π.Χ προσήλθε πάλι ως συμμετέχων. Παρ’ όλον ότι ήτο πλέον πολύ μεγάλος, πέτυχε νίκη στο Δρόμο ταχύτητας του ενός Σταδίου. Δηλαδή κέρδισε το Στάδιο 4 στη συνέχεια φορές.

ΜΑΡΙΩΝ ΜΑΡΙΩΝΟΣ: Ένας από τους μοναδικούς 8 της αρχαιότητας που νίκησαν στην ίδια διοργάνωση, την ίδια ημέρα τόσο στην Πάλη, όσο και το Παγκράτιο. Την επιτυχία του αυτή σημείωσε το 52 π.Χ στους 182^ους Ολυμπιακούς Αγώνες.

ΜΕΛΑΓΚΟΜΑΣ ΕΚ ΚΑΡΙΑΣ: Δυο αδέλφια Πυγμάχοι, αμφότεροι Ολυμπιονίκες. Γιγάντιοι με θαυμάσια σώματα, ευγενική μορφή και εξαίρετο χαρακτήρα. Ο Δίων ο Χρυσόστομος αναφέρει πως απέφευγαν να κτυπήσουν, αλλά περίμεναν τον αντίπαλο να ενεργήσει πρώτος. Το μυϊκό τους σύστημα ήταν τόσο ανεπτυγμένο που οι αντίπαλοι δίσταζαν. Αμφότεροι οι αδελφοί κατόρθωναν να νικούν ατραυμάτιστοι διατηρούντες την ωραιότητα προσώπου και σώματος. Ελέγετο χαρακτηριστικά ότι είχαν γεννηθεί με θεία μορφή: «Ως θείας τινός μορφής έτυχεν».

ΜΙΛΩΝ Ο ΚΡΟΤΩΝΙΑΤΗΣ: Από τον Κρότωνα της Μεγάλης Ελλάδος (Κάτω Ιταλία). Κράτησε ακμαίες τις υπερφυσικές δυνάμεις του για 40 και πλέον χρόνια. Από την παιδική του ηλικία μέχρι κοντά στα 50. Αγώνισμά του ήταν η Πάλη. Άρχισε τις νίκες του από τους Παίδες. Στην Ολυμπία κέρδισε 6 φορές στη συνέχεια. 7 φορές στα Πύθια (από την κατηγορία παίδων), 9 φορές στα Νέμεια και 10 φορές στα Ίσθμια. Πολλές φορές την ίδια περίοδο νικούσε σε όλους τους ιερούς αγώνες. Ο ιστορικός Παυσανίας κάνει εκτενή αναφορά στα μοναδικά επιτεύγματα του αθλητή, ενώ ο γλύπτης Δημέας ήταν ο καλλιτέχνης του αγάλματός του.

ΝΙΚΑΣΥΛΟΣ Ο ΡΟΔΙΟΣ: Δηλώθηκε αρχικά στην Πάλη Παίδων της Ολυμπίας. Οι Ελλανοδίκες δεν τον δέχθηκαν διότι ήταν 18 ετών. Τον μετέταξαν στην κατηγορία Ανδρών. Ίσως και ως κάποια μορφή ποινής. Κατόρθωσε όμως να αναδειχθεί νικητής  στην κατηγορία Ανδρών. Ακολούθως νίκησε στους επίσης ιερούς αγώνες της παρακείμενης Νεμέας και των Ισθμίων.

ΞΕΝΑΡΚΗΣ ΤΟΥ ΦΙΛΑΝΔΡΙΔΟΥ: Ο πρώτος από την Ακαρνανία που νίκησε στην Αρχαία Ολυμπία στο Παγκράτιο. Κατήγετο από το χωριό Στράτο, όπου βρέθηκαν ερείπια. Σήμερα ονομάζεται Σοροβίγλι.

ΟΝΟΜΑΣΤΟΣ ΕΚ ΣΜΥΡΝΗΣ: Νίκησε στην Πυγμαχία το 688 π.Χ στους 23^ους Ολυμπιακούς Αγώνες, όταν για πρώτη φορά εισήχθη το άθλημα στην ιερή αυτή διοργάνωση. Ήταν ο πρώτος που έθεσε και τους βασικούς κανόνες. Αγώνας με γυμνές γροθιές, χωρίς γάντια και χωρίς συμπλοκή. Ο αθλητής μπορούσε να αποχωρήσει εάν το έκρινε. Η αγριότητα δεν απηγορεύετο, αλλά αποδοκίμαζετο από τους φιλάθλους. Αργότερα τις γυμνές πυγμές κάλυψαν ιμάντες και στη συνέχεια ισχυρότεροι ιμάντες.

ΟΡΣΙΠΠΟΣ Ο ΜΕΓΑΡΕΥΣ: Νικητής το 720 (15^η διοργάνωση) στο Δρόμο του ενός Σταδίου. Τη χρονιά εκείνη προστέθηκε στο πρόγραμμα και ο Δόλιχος (αντοχή) ως τρίτος Δρόμος, δεδομένου ότι το 724 είχε συμπεριληφθεί και ο Δίαυλος. Νικητής του Δόλιχου ήταν ο Λάκων Άκανθος. Αλλά το κενοφανές και σημαντικό ήταν άλλο. Ο Όρσιππος για να τρέξει περισσότερο άνετα απέβαλε (πέταξε κοινώς) ένα μικρό περίζωμα που έφεραν οι αθλητές για να καλύπτουν τα επίμαχα σημεία του σώματός τους. Οι άλλοι αγωνιζόμενοι θεώρησαν ότι αυτό τον βοήθησε να νικήσει, τον «αντέγραψαν», οι Ελλανοδίκες δεν επενέβησαν και έκτοτε οι γυμνικοί αγώνες καθιερώθηκαν στην Αρχαία Ολυμπία.

ΠΑΙΑΝΙΟΣ Ο ΗΛΕΙΟΣ: Αρχικά νίκησε στην Πάλη Παίδων στα Πύθια. Ακολούθως νίκησε στην Πάλη Ανδρών στην Ολυμπία. Στη συνέχεια νίκησε στην Ολυμπία την ίδια ημέρα στην Πάλη και την Πυγμαχία.

ΠΑΡΑΒΑΛΛΩΝ Ο ΗΛΕΙΟΣ: Πατέρας του Λαστρατίδα που κέρδισε στην Πάλη Παίδων. Ο πατέρας βεβαίως προηγήθηκε. Νίκησε στο Δόλιχο Δρόμο (20 ή 25 Στάδια, δηλαδή περί τα 5.000μ.) της Ολυμπίας αλλά περισσότερο έγινε γνωστός για τον πλήρη πίνακα των Ολυμπιονικών που κατήρτισε και τον ανήρτησε στην Ολυμπία.

ΠΑΡΜΗΝΙΣΚΟΣ ΚΕΡΚΥΡΑΙΟΣ : Αναδείχθηκε νικητής στο δρόμο ταχύτητας του ενός Σταδίου (192,27μ. σε απόλυτη ευθεία) το 96 π.Χ. στην 171^η διοργάνωση. Είχαν πολλά χρόνια να κερδίσουν οι Κερκυραίοι το Στάδιο. Από το 544π.Χ. (59^η διοργάνωση) με τον Αρχίλοχο και το 536 π.Χ. (61^η διοργάνωση) με τον Αγάπαρχο. Στους επόμενους ΟΑ, το 92 π.Χ. ο Παρμηνίσκος προσπάθησε να επαναλάβει την επιτυχία του αλλά δεν το κατόρθωσε. Το 88 π Χ., παρόλο ότι είχαν παρέλθει 8 χρόνια ο Παρμηνίσκος έδειξε ότι διατηρούσε όλο το σφρίγος του και επικράτησε.

ΠΕΡΙΑΝΔΡΟΣ Ο ΚΟΡΙΝΘΙΟΣ: Ο Τύραννος της Κορίνθου που ήταν ένας από τους 7 σοφούς της αρχαιότητας, παρακάλεσε το Δία να νικήσει το άρμα του. Μετά τη νίκη του θέλησε να αφιερώσει ένα άγαλμα στο Δία από συμπαγές Χρυσό. Αλλά επειδή για τον ανδριάντα δεν είχε αρκετό χρυσάφι δέσμευσε όλα τα κοσμήματα των γυναικών της Κορίνθου, η οποία ήταν τότε ένα ιδιαίτερα πλούσιο κράτος.

ΠΟΛΙΤΗΣ ΕΚ ΚΕΡΑΜΟΥ: Εκ της Καριάς. Στην 212^η διοργάνωση της Ολυμπίας νίκησε τόσο στο Στάδιο (σήμερα 200μ.) στο Δίαυλο (400μ.), όσο και τον Δόλιχο Δρόμο (αντίστοιχα σημερινά 5.000μ.) μια ιδιαιτέρως σπάνια περίπτωση καθώς φανέρωνε ότι ήταν προικισμένος με μεγάλη φυσική ταχύτητα, αλλά και μοναδική αντοχή. Όπως σήμερα παρουσιάζουν οι ταλαντούχοι αλλά και σκληρά προετοιμασμένοι Αφρικανοί δρομείς, οι οποίοι π.χ κερδίζουν τα 5.000 στους Ολυμπιακούς αγώνες (π.χ Μπεκέλε, Γκερουίζ, Βόλντε, Νιγιοκάμπο κ.λ.π) με χρόνους καλύτερους από 13.40, διατρέχοντες στο φίνις τα τελευταία 400μ. σε 53’’ ή και ταχύτερα.

ΠΟΛΥΔΑΜΑΣ Ο ΣΚΟΤΟΥΣΑΙΟΣ: Πελώριος Παγκρατιστής με τεράστια δύναμη, καταγόμενος από το σημερινό Σουπλί – Αγία Τριάδα της Θεσσαλίας. Λέγεται ότι είχε θανατώσει λέοντα του Ολύμπου. Ακόμη τα άλογα δεν μπορούσαν να του πάρουν το άρμα που κρατούσε. Στην Ολυμπία νίκησε στο Παγκράτιο στην 93^η τέλεση των Αγώνων το 408 π.Χ Ο Δαρείος τον κάλεσε στην αυλή του για να τον γνωρίσει. Βρήκε τραγικό θάνατο σε σπήλαιο που κατέρρευσε και τον εγκλώβισε. Η πατρίδα του Σκοτούσα ιδιαίτερα τον τιμούσε.

ΠΟΛΥΜΗΣΤΩΡ ΕΚ ΜΙΛΗΤΟΥ: Ήταν νεαρός γιδοβοσκός. Οι συμπατριώτες του Μιλήσιοι τον παρότρυναν να λάβει μέρος στους Αγώνες της Ολυμπίας όταν είδαν ότι κυνήγησε και έπιασε με τα χέρια λαγό. Αγωνίσθηκε το 596 π.Χ (46^η διοργάνωση) στο Στάδιο Παίδων και νίκησε. Στην ίδια διοργάνωση στο Στάδιο Ανδρών νίκησε ο Σπαρτιάτης Χρυσάξαμος.

ΠΟΛΥΝΙΚΗΣ Ο ΗΛΕΙΟΣ: Το έτος 632 π.Χ συμπεριελήφθη για πρώτη φορά στο πρόγραμμα των Αγώνων της Ολυμπίας ο Δρόμος Παίδων, του ενός Σταδίου (192,27μ.). Δηλαδή τα 600 μετρημένα πόδια από τις πέτρινες αφετηρίες, στην αρχή του Σταδίου, από την κρύπτη της Ηχούς ευθεία μέχρι το απέναντι πρανές. Ήταν η 37^η οργάνωση. Νικητής αναδείχθηκε ο Παις της Ηλείας Πολυνίκης.

ΠΡΑΞΙΔΑΜΑΣ ΕΞ ΑΙΓΙΝΗΣ: Νίκησε στην Πυγμαχία Ανδρών. Ήταν η 59η διοργάνωση των Ιερών Αγώνων το 544 π.Χ. Είχε και μια άλλη πρωτιά ο Αιγινήτης πυγμάχος. Ο ανδριάς του ήταν ο πρώτος που στήθηκε στην Ολυμπία και ήταν ξύλινος, σκαλισμένος σε κορμό συκιάς.

ΠΡΟΜΑΧΟΣ ΤΟΥ ΔΡΙΩΝΟΣ : Ήταν Πελληνεύς. Ολυμπιονίκης στο Παγκράτιο, στο σκληρότερο αγώνισμα της αρχαιότητας στο οποίο όλα επιτρέποντο, εκτός από την εξόρυξη οφθαλμού και τη χρήση των νυχιών. Επίσης αναδείχθηκε 3 φορές Ισμιονίκης και 3 φορές Νεμεονίκης. Υπήρξε ένας από τους ήρωες του πολέμου μεταξύ Ηλείων και Κορινθίων το 395 π.Χ. Βεβαίως όλοι οι Ολυμπιονίκες ήσαν πρωταγωνιστές σε κάθε περίπτωση μάχης. Δε θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, αφού ήσαν οι κράτιστοι από πλευράς σωματικής δύναμης. Για τούτο έλεγαν τότε : «Με Ολυμπιονίκες δεν χρειάζονται τα τείχη». Όχι πως τα γκρέμιζαν. Απλώς με πλάγιο τρόπο αναφέροντο στη Σπάρτη που δεν είχε τείχη.

ΠΡΩΤΟΦΑΝΗΣ ΕΚ ΜΑΓΝΗΣ : Ήταν ο τρίτος στη σειρά, στην ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων της αρχαιότητας που κατόρθωσε να κερδίσει την ίδια ημέρα τόσο στην Πάλη όσο και το Παγκράτιο. Πρώτος, ο οποίος το επέτυχε ήταν ο μυθικός Ηρακλής, για τούτο οι μεταγενέστεροι εθεωρούντο ισάξιοι του. Ο Πρωτοφάνης σημείωσε την επιτυχία του αυτή το 92 π.Χ., την χρονιά που ο ταχύτατος Εύδαμος από τη νήσο Κω κέρδισε τον δημοφιλέστατο αγώνα ταχύτητας του ενός Σταδίου.

ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ ΣΑΜΙΟΣ: Το 588 π.Χ στην 48^η διοργάνωση δήλωσε στην Πυγμαχία Παίδων, αλλά έδειχνε πολύ μεγαλύτερος. Οι θεατές τον χλεύασαν που ήθελε να αγωνισθεί με τα παιδιά. Οι Ελλανοδίκες τον μετέταξαν στην κατηγορία Ανδρών. Ήταν τόσο το πείσμα του που αναδείχθηκε νικητής.

ΡΗΞΙΒΙΟΣ Ο ΠΟΥΝΤΙΟΣ: Ήταν φοβερός ο πυγμάχος από τους Έλληνες της Μαύρης Θάλασσας. Νίκησε το 536 π.Χ στην 61^η διοργάνωση. Έστησε τον ανδριάντα του στην Αρχαία Ολυμπία σκαλισμένο σε κορμό κυπαρισσιού. Η Πυγμαχία είχε προστεθεί στους Αγώνες πριν από 36 Ολυμπιάδες το 680. Τη χρονιά που κέρδισε στην Πυγμαχία ο Ρηξίβιος στον βασικό Δρόμο του ενός Σταδίου μεγάλος θριαμβευτής ήταν ο Κερκυραίος Αγάθαρχος.

ΣΑΤΥΡΟΣ ΗΛΕΙΟΣ: Υιός του Λυσιάνακτος. Νίκησε δυο φορές στην Πυγμαχία στην Ολυμπία, πέντε στα Νέμεια και δυο στους Δελφούς στα Πύθια. Η Πυγμαχία δεν είχε κατηγορίες βάρους. Βεβαίως ο βαρύτερος είχε μια υπεροχή, αλλά και αρκετοί ελαφρύτεροι όμως πλέον ευκίνητοι πυγμάχοι επικρατούσαν. Τα τελούμενα στο Άργος Ιερά Νέμεα ή Νέμεια τελετουργικά, άρχισαν το 1251 π.Χ, αλλά αγωνιστικά το 573 π.Χ, ανά διετία κατά το μήνα Ιούλιο. Διεξήγοντο εντός του ιερού χώρου του ναού του Νεμείου Διός.

ΣΤΟΜΙΟΣ Ο ΗΛΕΙΟΣ: Νίκησε στο Πένταθλο 3 φορές στην Ολυμπία και 3 στη Νεμέα. Έγινε αρχηγός του Ιππικού των Ηλείων. Στον πόλεμο κατά των Σικυωνίων μονομάχησε με τον αντίπαλο Στρατηγό και τον σκότωσε στην πρώτη επαφή. Οι Σικυώνιοι αποχώρησαν θεωρούντες εαυτούς ηττημένους. Οι κάτοικοι της Ηλείας δεν αποτελούσαν μια ιδιαίτερη πόλη. Σταδιακά αντικατέστησαν τους κατοίκους της Πίσας, στην εποπτεία των Αγώνων σύμφωνα με την επιθυμία των δωρικών πελοποννησιακών φύλων. Αλλά πάντα υπήρχε αντιπαλότητα με τους Πισάτες. Μάλιστα το 748π.Χ οι Αγώνες διεξήχθησαν από τους Πισάτες. Επίσης το 668 π.Χ όταν οι Ηλείοι πολεμούσαν τους Δυμαίους οι Πισάτες διεύθυναν τους Αγώνες. Το 660 μάλλον από κοινού τους τέλεσαν. Τελικά το 572 π.Χ οι Ηλείοι κατέστρεψαν την Πίσα και έμειναν απερίσπαστοι  κύριοι του ιερού.

ΣΤΡΑΤΟΝΙΚΟΣ ΚΟΡΑΓΟΥ ο Αλεξανδρεύς. Στην 178^η διοργάνωση των Ολυμπίων το 68 π.Χ νίκησε τόσο στην Πάλη, όσο και το Παγκράτιο και ήταν ένας από τους (μόνον) 8 οι οποίοι είχαν επιτύχει αυτό το θαυμάσιο επίτευγμα που πρώτος ο Ηρακλής το είχε πραγματοποιήσει σε μια μόνο ημέρα. Βέβαια οι Αγώνες αρχικά ήσαν μονοήμεροι, αλλά καθώς προσετίθοντο αγωνίσματα οι ημέρες αυξήθηκαν σε 3 και 5. Επίσης μετείχαν μόνο Έλληνες και μάλιστα Ελεύθεροι (όχι δούλοι). Αργότερα παραχωρήθηκε το δικαίωμα και στους Ρωμαίους (στους χρόνους της Κατοχής) αλλά καταγόμενους από Έλληνες. Οι δούλοι μπορούσαν μόνο να παρακολουθούν τους Αγώνες.

ΣΩΣΤΡΑΤΟΣ Ο ΑΚΡΟΧΕΡΣΙΤΗΣ : Το «Ακροχερσίτης» δεν ήταν τοπωνύμιο, όπως εσυνηθίζετο την εποχή εκείνη, αλλά προσωνύμιο. Ο Σώστρατος κατήγετο από τη Σικνώνα και ήταν διάσημος Παγκρατιστής, ο οποίος άφησε εποχή για τον τρόπο που ηγωνίζετο. Είχε τρομερή δύναμη στις παλάμες. Επεδίωκε και έπιανε τα δάκτυλα του αντιπάλου, τα σύστρεφε και τα έσπαζε, έτσι τους αντιπάλους του έθετε εκτός αγώνα. Με τον τρόπο αυτό είχε κερδίσει 3 φορές στην Ολυμπία, 2 στους Δελφούς (Πύθια), 12 φορές στη Νεμέα (Νέμεα ή Νέμεια) και 12 επίσης φορές στα Ίσθμια. Ήταν περιοδονίκης στο Παγκράτιο.

ΣΩΤΑΔΗΣ ΕΚ ΚΡΗΤΗΣ: Νίκησε στο Δόλιχο Δρόμο το 384 π.Χ στην 99^η διοργάνωση της Ολυμπίας, πάντα προς τιμήν του Δία. Ο Δόλιχος, ήταν ο μοναδικός αγώνας Δρόμου Αντοχής, που κατά καιρούς ετελείτο σε 20 ή 25 Στάδια, δηλαδή στροφές του Σταδίου, που είχε μήκος 192,54. Επομένως τα 20 Στάδια ήσαν 3.845,40μ. και τα 25 Στάδια 4.806,75μ. Οι 3 τελούμενοι τότε Δρόμοι είχαν διαφορετική απήχηση στο κοινό των θεατών. Τη χρονιά εκείνη το ένα Στάδιο κέρδισε ο Δίκων ο Συρακούσιος. Η ταχύτητα μάγευε και τότε.

ΤΙΜΑΝΘΗΣ Ο ΚΛΕΩΝΕΥΣ: Μεταξύ μύθου και πραγματικότητας. Μάλλον πρόκειται για μια αληθινή ιστορία που έχει περιβληθεί και με ολίγον μύθο. Όπως σήμερα αναφέρεται στο σινεμά «μυθοποιημένο ντοκιμαντέρ». Εκφράζει όμως και μια πραγματικότητα. Τη θλίψη των Ολυμπιονικών όταν με το πέρασμα του χρόνου απολέσουν δύναμη, αίγλη και κύρος. Ο Τιμανθής ήταν νικητής στο Παγκράτιο και φοβερός τοξότης. Τέντωνε το τεράστιο τόξο του με ευχέρεια και κατά μοναδικό τρόπο. Όσο κανένας άλλος. Όταν πέρασαν τα χρόνια και αδυνατούσε να το πράξει, δεν μπόρεσε να το αντέξει. Άναψε φωτιά και κάηκε. Αυτοπυρπολήθηκε. Ο Παυσανίας στα «Ηλειακά» του το αναφέρει αλλά θεωρεί την πράξη του ως ανόητη.

ΤΙΜΑΣΙΘΕΟΣ ΕΚ ΔΕΛΦΩΝ: Κατ’ αρχήν τα ονόματα τα οποία εδίδοντο στα παιδιά από τους γονείς, στην αρχαία Ελλάδα, κατεβάλλετο προσπάθεια να έχουν ένα νόημα ή μια έκφραση. Αυτό το βλέπουμε ιδίως εδώ στον 2 φορές Ολυμπιονίκη στο Παγκράτιο. Στους ιερούς Αγώνες της γενέτειράς του, τα Πύθια ήταν φυσικό να έχει αναδειχθεί περισσότερες φορές. Το σημείωσε σε 3 περιπτώσεις.

ΤΙΣΣΑΝΔΡΟΣ ΤΟΥ ΚΛΕΟΚΡΙΤΟΥ: Συνολικά νίκησε 4 φορές στην Πυγμαχία των Αγώνων της Ολυμπίας και άλλες 4 φορές στους Δελφούς στα Πύθια. Ο ιστορικός Παυσανίας, που βέβαια είναι λίγο μεταγενέστερος, ιδιαιτέρως τον μνημονεύει στα Β’ «Ηλειακά» που ναι μεν έχουν τοπικό χαρακτήρα, όπως τα περισσότερα από τα συγγράμματά του, αλλά εδώ κυριαρχούνται από τους Ο.Α.

ΥΣΜΩΝ : Αναδείχθηκε 2 φορές στην Ολυμπία νικητής στο Πένταθλο. Ατομικά στοιχεία για τον αθλητή δεν υπάρχουν, όμως έχει γίνει γνωστή η ιδιαιτερότητα του αθλητή. Όταν ήταν μικρό παιδί έπασχε από ρευματική αρθρίτιδα. Οι πρακτικοί ιατροί της εποχής, του συνέστησαν ασκήσεις, γυμναστική, φυσική ζωή και συνεχή προσπάθεια. Πράγματι ακολούθησε τις οδηγίες και πριν παρέλθει δεκαετία έγινε ένας τόσο ισχυρός οργανισμός που αναδείχθηκε 2 φορές Ολυμπιονίκης και 1 φορά Νεμεονίκης, στο Πένταθλο.

ΦΑΝΑΣ Ο ΠΕΛΛΗΝΕΥΣ : Ήταν ένας από τους 3 μόνο, σε όλη την ιστορία των αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων που κατόρθωσαν να γίνουν «Τριαστές», δηλαδή να νικήσουν την ίδια ημέρα στους 3 μικρούς δρόμους Στάδιο – Δίαυλο – Οπλίτη. Την επιτυχία του αυτή σημείωσε στην 67^η διοργάνωση και ήταν ο πρώτος «Τριαστής». Οι άλλοι δύο ήσαν ο Λεωνίδας ο Ρόδιος, 3 φορές (164π.Χ., 160 π.Χ. και 156π.Χ.) και ο Ερμογένης ο Ξάνθιος το 81 π.Χ., όταν πλέον στον Ελλαδικό χώρο επικρατούσαν οι Ρωμαίοι.

ΦΑΥΛΟΣ Ο ΚΡΟΤΩΝΙΑΤΗΣ: Ο Φάυλος ήταν άλτης με επίσημο τριπλούν άλμα 55 ποδιών, δηλαδή 17,62μ., αλλά δεν γνωρίζουμε εάν το τριπλό συνεχές άλμα γινόταν με τους σημερινούς κανονισμούς (κουτσό – βήμα – άλμα) ή ο αθλητής ήταν ελεύθερος να πηδά όπως κρίνει αυτός. Είχε νικήσει 3 φορές στα Πύθια. Επειδή στα κείμενα αναφέρεται ως «ανήρ τρις Πυθιονίκης» εικάζεται ότι δεν κατέκτησε κότινον στην Ολυμπία. Όμως έγινε περισσότερο γνωστός καθώς με δικά του χρήματα ετοίμασε ένα πλοίο και με Κροτωνιάτες ήρθε στη Σαλαμίνα να βοηθήσει τους Έλληνες κατά των Περσών. Έλαβε τον τίτλο του Σαλαμινομάχου που αποτελούσε τότε υψίστη τιμή.

ΦΕΙΔΩΛΑΣ Ο ΚΟΡΙΝΘΙΟΣ: Η συμμετοχή του ήταν το 504 π.Χ στους 68^ους Αγώνες με τη φοράδα του «Αύρα». Όμως στη διάρκεια της κούρσας έπεσε ο αναβάτης. Ο ίππος συνέχισε κανονικά και μάλιστα επιτάχυνε με το άκουσμα της σάλπιγγας στην τελευταία στροφή. Οι Ελλανοδίκες θεώρησαν κανονική τη συμμετοχή και τη νίκη. Τα παιδιά του Φειδώλα με ένα άλλο άλογο, τον περίφημο «Λύκο» κέρδισαν 2φορές στην Ολυμπία και μια φορά στα Ίσθμια.

ΦΕΡΙΑΣ Ο ΑΙΓΙΝΗΤΗΣ: Το 468 π.Χ στην 78^η διοργάνωση των Ολυμπίων ο Φερίας δήλωσε συμμετοχή στην Πάλη Παίδων, αλλά οι Ελλανοδίκες τον έκριναν πολύ νέο και δεν του επέτρεψαν τη συμμετοχή. Στην επόμενη διοργάνωση αγωνίσθηκε κανονικά και νίκησε. Στους Αγώνες των Ολυμπίων οι αθλητές πριν αγωνισθούν ορκίζοντο. Οι παίδες, από το 632 π.Χ που καθιερώθηκε το πρώτο αγώνισμα παίδων, ο Δρόμος,  δεν ορκίζοντο οι ίδιοι. Ορκίζετο ο πατέρας τους ή ένας υπεύθυνος συγγενής των.

ΦΙΛΙΝΟΣ Ο ΚΩΟΣ: Φανταστικός δρομέας από τη νήσο Κω. Στους Ιερούς Αγώνες κατέκτησε συνολικά 24 νίκες ως εξής: Ολυμπία 5 νίκες, Δελφούς 4, Νεμέα 4 και 11 στα Ίσθμια. Άρχισε τις νίκες του το 264 π.Χ με το Στάδιο στην Ολυμπία, αλλά με την πάροδο του χρόνου αναπτύχθηκε και στις άλλες αποστάσεις όπου φανέρωσε τα αναμφισβήτητα δρομικά προσόντα του.

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Ο ΜΑΚΕΔΩΝ: Ο πατέρα του μεγάλου Αλεξάνδρου ανακηρύχθηκε (δεν αναδείχθηκε) Ολυμπιονίκης στην Αρματοδρομία, καθώς το δικό του άρμα επικράτησε. Όταν όμως αργότερα παρουσιάσθηκε στους Αγώνες για να τους παρακολουθήσει, οι 40.000 περίπου θεατές τον υποδέχθηκαν με σφυρίγματα (συριγμούς) διότι Έλλην αυτός εστρέφετο κατά των Ελλήνων, όπως τον είχε καταγγείλει στην Ολυμπία ο μεγάλος ρήτωρ και σφοδρός πολέμιός του Δημοσθένης.

ΦΙΛΟΜΒΡΟΤΟΣ Ο ΛΑΚΩΝ: Ήταν Σπαρτιάτης Πενταθλητής, ο οποίος νίκησε 3 φορές στο Πένταθλο, το 684, το 680 και το 676. Ήταν 3 Ολυμπιακοί Αγώνες, πραγματικός θρίαμβος για τους Λάκωνες με επίσης Ολυμπιονίκες στους Δρόμους τον Κλεοπτόλεμο, τον Θάλπιο και τον Καλλισθένη. Το Πένταθλο προστέθηκε στο πρόγραμμα των Αγώνων το 708 μαζί με την Πάλη. Το 776 άρχισαν οι Ο.Α με το Στάδιο, το 724 προσετέθη ο Δίαυλος (2 Στάδια) και ο Δόλιχος (αντοχή) κ.λ.π.

ΦΙΛΩΝ ΤΟΥ ΓΛΑΥΚΟΥ από την Κέρκυρα. Νίκησε στην Πυγμαχία 2 φορές. Βρέθηκε, κατά τις ανασκαφές που έγιναν (το πρώτον) το 1874 από τον Γερμανό Ερνέστο Κούρτιο, η επιγραφή στο βάθρο (όχι ο ανδριάντας) η οποία γράφει «ΠΑΤΡΙΣ ΜΕΝ ΚΕΡΚΥΡΑ, ΦΙΛΩΝ Δ’ ΟΝΟΜΑ ΓΛΑΥΚΟΥ ΥΙΟΣ ΚΑΙ ΝΙΚΩ ΠΥΞ ΔΥΟ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑΣ». Ακολούθως συνεχίσθηκαν οι ανασκαφές και βρέθηκαν καταπληκτικοί καλλιτεχνικοί θησαυροί όπως το άγαλμα του Ερμή του Πραξιτέλη, η Νίκη του Παιωνίου, περίφημα αετώματα κ.λ.π. που βρίσκονται τώρα στο Μουσείο της Ολυμπίας.

ΧΕΙΛΩΝ ΤΟΥ ΧΕΙΛΩΝΟΣ: Παλαιστής από την περιοχή Πατρών. Νίκησε δυο φορές στην Ολυμπία, μια φορά στα Πύθια των Δελφών, τέσσερις φορές στα Ίσθμια και 3 στα Νέμεια. Σκοτώθηκε στη Μάχη της Χαιρωνείας όπου επέδειξε μοναδική ανδρεία. Οι Αχαιοί τον κήδευσαν με μεγάλες τιμές.

ΧΙΟΝΙΣ Ο ΛΑΚΩΝ: Ήταν θαυμάσιος σπρίντερ και είχε κερδίσει το δρόμο του ενός Σταδίου (192,27μ.) 3 φορές. Το 664, 660 και 656 π.Χ. Αλλά λόγω της μεγάλης του ταχύτητας και του ελαστικού σώματός του πηδούσε θαυμάσια και τριπλούν με καλύτερη επίδοση τα 52 πόδια. Τότε δεν κρατούντο επιδόσεις, αλλά γνωρίζουμε ότι ο Φαύλος από τον Κρότωνα είχε σημειώσει άλμα 55 ποδών (17,62μ.) που ήταν το μεγαλύτερο. Επομένως ο Χιόνις ως έγγιστα έφθανε τα 17μ. Ο συγγραφέας Ιούλιος από την Αφρική μνημονεύει ιδιαιτέρως τον Χιόνι για τα αθλητικά προσόντα.

         palaimaxoipao1908.blogspot.gr/2014